Polska wciąż czerpie około 90% energii z węgla, a politycy wmawiają nam, że to najtańsze źródło energii. Czy polski węgiel naprawdę jest tani?

W latach 1990-2012 Polska dopłaciła do produkcji prądu z węgla 170 400 mld zł, tyle ile wynosi roczny PKB kraju. To oznacza dopłatę 70 mld zł rocznie. Średnio każdy obywatel (łącznie z dziećmi!) dopłacał do węgla 1876 zł rocznie! Do prądu dopłaca całe społeczeństwo – Polki i Polacy nieświadomie finansują upadające kopalnie: umorzenie ich długów, pensje pracowników i składki na ubezpieczenia. Dotacje z kieszeni podatnika dostają też koncerny energetyczne – płacimy za to, by zarabiały na nieopłacalnej i szkodliwej produkcji prądu, za który potem dostajemy rachunek.

Koszty zewnętrzne spalania węgla to utrata zdrowia i życia w wyniku zanieczyszczenia środowiska. Gdyby zostały ujęte w rachunku za energię elektryczną, to jej koszt musiałby być dziś od około 100 do 500 złotych za MWh wyższy. Są jednak pomijane, choć w latach 1990-2012 wyniosły 1,5 biliona złotych.

Największe banki świata, takie jak Bank Światowy, HSBC i Nordycki Bank Inwestycyjny, nie chcą już finansować ryzykownych projektów opartych na węglu kamiennym i brunatnym.

Świadomość zagrożeń związanych z zanieczyszczeniem środowiska i zmianami klimatu oraz międzynarodowe ustalenia dotyczące redukcji emisji gazów cieplarnianych mają duży wpływ na politykę kredytową banków. Inwestowanie w węgiel staje się zupełnie nieopłacalne. Banki stawiają na te kierunki rozwoju, które zapewniają bezpieczeństwo energetyczne i innowacyjność, a więc konkurencyjność gospodarek. Pozbywają się natomiast projektów opartych o przestarzałe technologie stwarzające zagrożenie dla ludzi i środowiska.

Europejski Bank Inwestycyjny przyjął nowe kryteria finansowania inwestycji, w tym niską emisyjność gazów cieplarnianych. Tego warunku nie mogą spełnić elektrownie węglowe.

Bank Światowy odmawia finansowania budowy nowych elektrowni i kategorycznie sprzeciwia się stwierdzeniu, że inwestycje w węgiel pomagają walczyć z biedą, jak chce lobby węglowe. Podkreśla, że koszty utraty zdrowia i zmian klimatu powodowanych przez węgiel zwiększają ubóstwo.

Bank ING ogłosił, że "zdecydował o zakończeniu finansowania nowych elektrowni zasilanych węglem oraz kopalni węgla energetycznego na świecie, ze skutkiem natychmiastowym. ING nie będzie także finansował żadnych nowych klientów, których biznes jest w ponad 50 proc. zależny od działalności elektrowni zasilanych węglem lub kopalni węgla energetycznego". Był to efekt uczestnictwa ING w Konferencji Klimatycznej ONZ w Paryżu w 2015 roku.

Zmiany klimatu są spowodowane obecnością w atmosferze coraz większej ilości gazów cieplarnianych, takich jak dwutlenek węgla (CO₂) i metan, które działają jak szklarnia – zatrzymują ciepło słońca w atmosferze, powodując podgrzanie planety. Nie ma najmniejszych wątpliwości, że za globalne ocieplenie odpowiada działalność człowieka – emisje gazów cieplarnianych pochodzące ze spalania paliw kopalnych – węgla, ropy naftowej i gazu.

Węgiel jest tym paliwem, które ma najgorszy wpływ na klimat. Energetyka węglowa odpowiada za 44% światowych emisji CO₂.

Naukowcy i światowi przywódcy są zgodni – zmiany klimatu to największe zagrożenie, przed którym stanęła ludzkość. Oznaczają podniesienie poziomu oceanów i zalanie wybrzeży, katastrofalne susze i powodzie, wymieranie gatunków, zabójcze fale upałów i epidemie chorób tropikalnych, niedobór wody i globalny kryzys żywnościowy, migracje całych narodów, wojny i śmierć milionów ludzi. Tylko utrzymanie ocieplenia poniżej 2°C zapewni naszej cywilizacji przetrwanie, wymaga jednak całkowitego odejścia od paliw kopalnych.

Elektrownia Północ to nie jedyny projekt węglowy w Polsce, który ma kłopoty.

Budowa Elektrowni Czeczott w miejscowości Wola w województwie śląskim miała ruszyć w 2016 roku. W 2015 roku Kompania Węglowa ogłosiła, że zawiesza wart 6 mld zł projekt i nie prowadzi w związku z nim żadnych prac. Decyzja była podyktowana warunkami finansowymi. Nie wykluczone, że wpłynęły na nią także protesty społeczeństwa.

Elektrownia Łęczna warta 3,5 mld zł miała stanąć w Starej Wsi w województwie lubelskim. Na budowę elektrowni w sąsiedztwie Poleskiego Parku Narodowego i Rezerwatu Biosfery Polesie Zachodnie nie zgadzali się mieszkańcy i organizacje ekologiczne. Ostatecznie francuska firma Engie (GDF Suez) wycofała się z budowy, tłumacząc, że projekt jest nierentowany, a ryzyko związane z inwestycją w węgiel – coraz większe. Francuzi stawiają na produkcję energii z bardziej opłacanych, niż węgiel, odnawialnych źródeł energii.

Spalanie węgla jest jedną z głównych przyczyn zanieczyszczenia środowiska i zmian klimatu. Podczas gdy cały świat odchodzi od tego surowca, w Polsce robi karierę bajka o „czystym węglu” spalanym w nowoczesnych elektrowniach z filtrami CCS i o technologii zgazowywania. Prawda jest brutalna: czysty węgiel nie istnieje.

Jak poważne zagrożenie dla klimatu i stanu środowiska stanowi podziemne zgazowanie węgla pokazuje opublikowany w 2016 r. raport „Podsycanie ognia” (ang. „Fuelling the Fire”) światowej organizacji Friends of the Earth International.

Nowe elektrownie też zatruwają środowisko. Filtry ograniczają ilość zanieczyszczeń, ale ich nie eliminują. Dla wielu substancji nie istnieją bezpieczne poziomy emisji. Lekarze ostrzegają: zagrożenie dla zdrowia pojawia się przy znacznie niższych poziomach zanieczyszczeń, niż dopuszczają obowiązujące normy jakości powietrza. Nie ma bezpiecznego poziomu pyłów zawieszonych, ozonu i rtęci. Otwarcie nowoczesnej elektrowni nie zobowiązuje też do zamknięcia starej.

Niektórzy obiecują, że węgiel przestanie niszczyć klimat, jeśli elektrownie zastosują system CCS (Carbon Capture and Storage). System CCS ma za zadanie wychwytywanie CO₂, który ma być następnie składowany pod ziemią. Ta kontrowersyjna technologia jeszcze nie działa i nie wiadomo, czy kiedykolwiek będzie można ją stosować. Jest energochłonna, wymaga spalania 20-30% więcej węgla, czyli produkcji większej ilości zanieczyszczeń i CO₂. Jest też bardzo droga – po jej wdrożeniu ceny energii musiałyby znacznie wzrosnąć. Nie daje też gwarancji na to, że raz zmagazynowany CO₂ nigdy nie dostanie się do atmosfery.

Nawet najnowocześniejsze elektrownie węglowe wciąż emitują 15 razy więcej CO₂ niż instalacje OZE. CCS, jeśli zadziała, może być pomocny w okresie przejściowym, zanim świat całkowicie przerzuci się z węgla na odnawialne źródła energii, ale na pewno nie jest rozwiązaniem problemu zmian klimatu.

Unią Europejska dąży do ograniczenia emisji CO₂ o 40% do 2030 roku i aż o 95% do 2050 roku oraz stawia na rozwój gospodarki niskowęglowej. Nie tylko Europa walczy z globalnym ociepleniem.

Wiele krajów w trosce o klimat, środowisko i innowacyjność gospodarki podjęło decyzję o całkowitej rezygnacji z węgla. Elektrownie węglowe wyłączają między innymi Finlandia i Izrael a Niemcy nie mają już w planach budowy nowych instalacji. Zapowiedziały też, że stare będą sukcesywnie zamykać. Tylko w 2015 roku ogłosiły wycofanie kolejnych 2,7 GW mocy elektrowni węglowych.

Konserwatywny rząd Wielkiej Brytanii zapowiedział, że do 2025 roku zamknie wszystkie elektrownie węglowe. Tak komentuje to Amber Rudd, brytyjska sekretarz ds. energii i klimatu: Mierzymy się z problemem niedoinwestowania i starzejących się elektrowni, które muszą zostać zastąpione przez alternatywne źródła, które są pewne, wartościowe i pomagają w redukcji emisji. To nie może być satysfakcjonujące dla zaawansowanej gospodarki takiej jak Wielka Brytania, aby polegać na brudnych, wysokoemisyjnych, 50-letnich elektrowni węglowych. Wyrażę się jasno – to nie jest przyszłość.

Holenderski parlament podjął decyzję, że zamknie wszystkie elektrownie węglowe do roku 2020. Obecnie w Holandii działa ich 11 a produkują 20% energii.

O ograniczenie emisji i odchodzenie od paliw kopalnych apelują światowi przywódcy polityczni i religijni, w tym papież Franciszek.

Cały świat redukuje emisje gazów cieplarnianych. Obniżki o co najmniej 80% do roku 2050 zapowiedziały Niemcy, Wielka Brytania, Irlandia i Belgia, jest to też cel polityki klimatycznej Unii Europejskiej. Niemcy chcą zredukować emisje o 40% już do roku 2020.

Do niedawna Stany Zjednoczone uchodziły za jednego z największych trucicieli, teraz chcą być liderem ochrony klimatu. W sierpniu 2015 roku prezydent Obama ogłosił przełomowy dokument – Clean Power Plan. Zakłada on obniżenie emisji CO2 z elektrowni węglowych o 32% do 2030 roku w stosunku do roku 2005. W rezultacie Stany Zjednoczone mają obniżyć emisje z energetyki o ok. 870 mln ton CO₂. Dla porównania największy truciciel w UE – elektrownia Bełchatów – emituje 38 mln ton CO₂ rocznie, a Elektrownia Północ miałaby emitować około 9 ton. „Jesteśmy pierwszym pokoleniem, które odczuje skutki zmian klimatu, a zarazem ostatnim, które ma szansę im przeciwdziałać” – apeluje prezydent Obama. W Stanach Zjednoczonych zamknięto już ¼ elektrowni węglowych. Także poszczególne stany drastycznie redukują emisje. Dla przykładu Nowy Jork, Kalifornia i Floryda zamierzają ograniczyć je o 80% do połowy stulecia.

Cięcie emisji się opłaca: tylko program handlu emisjami obowiązujący od roku 2011 w 9 amerykańskich stanach doprowadził do zmniejszenia emisji dwutlenku węgla o 15% oraz wprowadził do gospodarki kwotę 1,3 mld dolarów. Z kolei 13 amerykańskich korporacji przeznaczy 140 mld dolarów na cięcie emisji w ramach programu „Amerykański Biznes na rzecz Ochrony Klimatu”.

Nawet Chiny – największy światowy konsument węgla – ogranicza zużycie tego surowca. W 2014 roku spadło ono o 2,9% – po raz pierwszy w tym stuleciu. Chiny zamierzają osiągnąć szczyt emisji i zmniejszyć intensywność węglową gospodarki o 60-65 % do 2030 roku. W niektórych rejonach wprowadzono zakaz budowy nowych elektrowni.

Stany Zjednoczone stopniowo wygaszają elektrownie węglowe. W kraju zamknięto już 200 instalacji, taki los czeka kolejne 323 elektrownie. Jest to związane z wprowadzeniem w życie wysokich standardów dla zanieczyszczeń powietrza i rtęci oraz redukcją emisji gazów cieplarnianych.

W marcu 2016 roku Szkocja pożegnała węgiel. Po 46 latach pracy wyłączono szkocką Longannet - największą elektrownię węglową w Wielkiej Brytanii. "Węgiel od dawna był dominującą siłą w wytwarzaniu energii elektrycznej w Szkocji, ale zamknięcie Longannet sygnalizuje koniec pewnej epoki - mówi Hugh Finlay, dyrektor brytyjskiego przedsiębiorstwa ScottishPower, którego właścicielem jest hiszpańskie konsorcjum Iberdrola." Firma  inwestuje w energetykę odnawialną, która dziś jest bardziej opłacalna od węgla. 

W 2014 roku sąd nakazał zamknięcie włoskiej elektrowni węglowej Vado Ligure. Powodem była emisja zanieczyszczeń, które przyczyniły się do przedwczesnej śmierci wielu ludzi i nawet 2 tys. przypadków chorób serca i płuc. Według specjalistów w Europie wciąż działa nawet 50 elektrowni, których wpływ na zdrowie jest jeszcze gorszy. 12 z nich znajduje się w Polsce.

Elektrownia węglowa warta 23 euro? W niemieckim Hamm miała ruszyć nowa instalacja wybudowana za 2,5 mld euro. Ciągłe problemy techniczne spowodowały gigantyczne straty. W końcu 23 przedsiębiorstwa komunalne postanowiły sprzedać swoje udziały. Zaproponowano im zaskakującą cenę: 1 euro dla każdego. Wadliwy blok elektrowni prawdopodobnie nigdy nie ruszy. Wybudował go Alstom – generalny wykonawca Elektrowni Północ.

Nowo otwarta elektrownia Moorburg w Niemczech kosztowała 3 mld euro. Zaplanowano ją przed dekadą, gdy węgiel był jeszcze opłacalny. Teraz właściciel – Vattenfall – liczy gigantyczne straty. Nie wiadomo, czy zdecyduje się uruchomić drugi blok elektrowni.

5 największych firm energetycznych Europy kontrolujących 60% rynku straciło w latach 2008-2013 ponad 100 mld euro. Są wśród nich RWE, E.ON i Engie (GDF Suez), które dotąd bazowały na spalaniu węgla. Teraz zmieniły zdanie.

Niemiecki gigant energetyczny E.ON kończy z projektami opartymi na paliwach kopalnych i atomie. Firma skupi się całkowicie na rozwoju odnawialnych źródeł energii.

Engie – francuska firma, która miała wybudować w Polsce Elektrownię Łęczna, w 2015 roku wycofała się z projektu. Francuzi przerzucają się na inwestycje w OZE, które są bardziej opłacalne niż węgiel.

Łagodne zimy, spadek cen węgla i tendencje konsumenckie do oszczędzania energii uderzyły też w korporację RWE. W odpowiedzi na złe warunki finansowe firma postanowiła do 2017 roku odłączyć elektrownie na paliwa konwencjonalne, produkujące łącznie 9 000 MW.

Szwedzki Vattenfall pozbywa się niemieckich elektrowni i kopalni węgla.

Polenergia – właściciel Elektrowni Północ – w 2014 roku zapowiedziała, że skupi się na inwestycjach opartych na elektrowniach wiatrowych i gazie. Projekty bazujące na węglu spadły z listy priorytetów firmy jako najmniej opłacalne.

Deinwestycja (divestment) to przeciwieństwo inwestycji – wycofanie pieniędzy i udziałów z nieetycznych przedsięwzięć, które szkodzą ludziom i środowisku. W dobie katastrofalnych zmian klimatu są nimi wszystkie projekty oparte na paliwach kopalnych.

Ruch deinwestycji (kampania Fossil Free) rozwija się na całym świecie. Udziałów szkodzących klimatowi pozbywają się instytucje publiczne, takie jak uniwersytety (w tym słynny Uniwersytet Stanford) i organizacje społeczne oraz religijne, a nawet całe miasta (Seattle, San Francisco czy Oxford). Ruch poparli Sekretarz Generalny ONZ, prezydent Barack Obama i wybitny ekonomista profesor Noam Chomsky, a także liczni nobliści i artyści, w tym Leonardo DiCaprio i Natalie Portman czy reżyser Darren Aronofsky. Parlament Norwegii wycofał z inwestycji w węgiel rekordowe 900 mld dolarów. Znana rodzina Rockefellerów – bogacze, którzy zbudowali swoją fortunę na ropie naftowej – ogłosiła, że kończy z paliwami kopalnymi na rzecz inwestycji w czystą energię odnawialną. Brytyjski dziennik „The Guardian” wycofał z kopalin 800 mln funtów i prowadzi kampanię Keep it in the ground (Zostaw je w ziemi). Do dziś organizacje wycofały z przemysłu paliwowego ponad 50 mld dolarów, inwestorzy około 2,6 biliona, a osoby prywatne – ponad miliard.

Pomorze to jeden z najlepszych w Polsce regionów do rozwoju obywatelskiej energetyki odnawialnej. Jego potencjał jest tak duży, że jest nazywane „zagłębiem słońca i wiatru”. Wysoka kultura rolna regionu sprzyja rozwojowi małych, gminnych biogazowni, w których produkuje się paliwo z odpadów z produkcji rolnej i innych resztek organicznych. Olbrzymią szansę dla regionu, jaką daje rozwój OZE, opisano między innymi w Regionalnym Programie Strategicznym w zakresie energetyki i środowiska Ekoefektywne Pomorze, w ramach którego województwo pomorskie w latach 2014-2020 zainwestuje 300 mln euro w rozwój OZE i oszczędne wykorzystanie energii.

Regionalny Program Strategiczny w zakresie energetyki i środowiska Ekoefektywne Pomorze kładzie nacisk na potencjał rozwoju OZE na Pomorzu:

„Region dysponuje znaczącym potencjałem dla rozwoju energetyki odnawialnej. Na obszarze całego województwa panują korzystne warunki do rozwoju energetyki słonecznej, a wybrzeże Bałtyku i przyległe obszary morskie zaliczane są do terenów uprzywilejowanych pod względem zasobów energii wiatru.” Kluczowe priorytety w strategii rozwoju regionu na najbliższe lata to wiedza i innowacje, które „mogą się przyczynić nie tylko do poprawy stanu środowiska, lecz także do rozwoju gospodarczego i społecznego. Poszukiwania innowacyjnych specjalizacji dla regionu mogą się koncentrować wokół kwestii (…) oszczędności energii, odnawialnych źródeł energii, ograniczeniem emisji w przedsiębiorstwach, wprowadzaniem nowych energooszczędnych technologii i produktów”.

Program jasno określa szanse dla Pomorze: to rozwój energetyki odnawialnej i rozproszonej oraz poprawa efektywności energetycznej, czyli zmniejszenie strat energii podczas jej wytwarzania, przesyłu, dystrybucji i wykorzystania przez konsumentów. To także ochrona środowiska: rozwój niskoemisyjnych źródeł energii, zapobieganie zagrożeniom i adaptacje do zmian klimatu oraz zrównoważone gospodarowanie dostępnymi zasobami. W programie wskazano też, co jest dziś zagrożeniem dla Pomorza: wzrost oddziaływania sektora przemysłowej energetyki na środowisko i zahamowanie rozwoju energetyki rozproszonej i inteligentnych sieci.

Brzeziny (województwo łódzkie) będą pierwszym w Polsce miastem niezależnym energetycznie – chcą w ciągu kilku lat odłączyć się od korporacyjnej sieci energetycznej. Prąd dla miasta zapewnią OZE: farma słoneczna, wiatraki o pionowej osi obrotu i inwestycje w efektywność energetyczną, a rozprowadzi go własna sieć. Ulice oświetli inteligentny system ledowy, a w mieście pojawią się stacje ładowania pojazdów elektrycznych.

Gmina Kisielice produkuje większość energii ze źródeł odnawialnych. Mieszkańcy i władze wspólnie pracują na rzecz ograniczenia zanieczyszczeń, niezależności energetycznej oraz lokalnego rozwoju gospodarczego. Kisielice inwestują w energetykę wiatrową i słoneczną oraz w wykorzystanie biomasy do produkcji ciepła i energii elektrycznej. W 2014 roku Komisja Europejska doceniła współpracę mieszkańców i władz, przyznając miastu prestiżową nagrodę w ogólnoeuropejskim konkursie na wybitny projekt zrównoważonej energii.

Setki miejsc pracy, aktywizacja rolnictwa i nawet 20% spadku cen energii – to tylko kilka korzyści z założenia lokalnej grupy energetycznej. Pierwszą w Polsce spółdzielnię energetyczną założyły już gminy z Zamojszczyzny. W każdej powstaną biogazownie, które zapewnią mieszańcom prąd i ciepło. Gminy te uniezależnią się od krajowego systemu energetycznego i unikną płacenia wysokich rachunków koncernom, a produkcja biogazu pobudzi lokalne rolnictwo.

Elektrownie na paliwa kopalne należą do rządów i korporacji, energię z OZE produkują zwykli ludzie. Przyszłość energetyki to prosumenci, lokalne grupy i kooperatywy energetyczne i oparte na OZE małe elektrownie, które należą do lokalnej społeczności. Mieszkańcy produkują prąd i ciepło wspólnie, są niezależni i odporni na wzrost cen paliwa. Dzięki demokracji energetycznej zyskują kontrolę nad produkcją energii, zdrowie, bezpieczeństwo i niezależność.

Rozproszone mikroinstalacje OZE (dachy pokryte panelami słonecznymi, mikrowiatraki, małe biogazownie) połączone inteligentną siecią SMART GRID razem tworzą wirtualną elektrownię, która nie zanieczyszcza powietrza i należy do zwykłych ludzi, a nie korporacji. Województwa zachodniopomorskie i pomorskie mają najlepsze warunki do tworzenia takich elektrowni w Polsce!

OZE to znacznie większa korzyść dla gminy niż budowa elektrowni. Czy wiesz, jaka wartość dodana zostaje w regionie? W przypadku budowy elektrowni węglowej – 15%, w przypadku rozwoju energetyki odnawialnej – aż 80%.

Zamiast zapraszać inwestorów, by zarabiali kosztem naszego zdrowia i środowiska, sami inwestujmy w zdrowie ludzi i czyste środowisko – nasz najważniejszy kapitał.

Prosument (producent + konsument) nie kupuje prądu od koncernów. Produkuje energię u siebie w domu, a nadwyżkę, której nie zużyje, sprzedaje do sieci. A wszystko to dzięki przydomowym mikroinstalacjom OZE, które chwytają dla niego czystą energię słońca i wiatru – panelom i kolektorom słonecznym czy mikrowiatrakom.

Na Półwyspie Helskim działa projekt „Inteligentny Półwysep”, który pozwoli przyłączyć lokalnych prosumentów i prosumentki do inteligentnej sieci. Dziś dzięki dopłatom rządowym prosumentem może zostać każdy. Pomorze też wspiera prosumentów. Dołącz do nich, oszczędzaj, zarabiaj i chroń Kociewie.

Podnoszenie efektywności energetycznej oznacza oszczędzanie energii traconej podczas jej wytwarzania i przesyłania oraz zużywania. Polska ma olbrzymi potencjał w oszczędzaniu energii, którą obecnie tracimy w bezsensowny sposób. Oznacza to możliwość zużywania o wiele mniejszych ilość energii bez zmiany komfortu życia obywateli.

Wymiana tradycyjnych żarówek na LED w skali Polski dałaby oszczędność 12 mld zł rocznie. Sama termomodernizacja budynków (ocieplenie, szczelne okna, zmiana źródła ciepła itp.) pozwala zaoszczędzić nawet 70% energii! To oznacza mniej zanieczyszczeń i niższe rachunki. Województwo pomorskie w latach 2014-2020 przeznaczy aż 27 mln euro na termomodernizację budynków.

W zmniejszaniu zużycia energii przoduje Słupsk. Urzędnicy szacują, że tylko wymiana oświetlenia w głównym budynku Urzędu Miasta może przynieść 35-50 tys. złotych rocznych oszczędności. Słupsk jest jednym z 70 miast, gmin i organizacji tworzących „Koalicję na rzecz utworzenia krajowego systemu zrównoważonego gospodarowania energią”.

Inwestor obiecuje, że Elektrownia Północ stworzy kilkaset miejsc pracy, jednak będzie to zatrudnienie głównie dla specjalistów spoza regionu. Tymczasem OZE tworzą tysiące lokalnych miejsc pracy. W Polsce już około 35 tys. ludzi pracuje w sektorze OZE. Do roku 2020 może powstać prawie 350 tys. miejsc pracy związanych z energetyką odnawialną. Instytut Energetyki Odnawialnej i Związek Pracodawców Forum Energetyki Odnawialnej szacują, że do 2020 roku rynek tylko mikroinstalacji w Polsce wzrośnie z 4,5 do 26 mld złotych, tworząc 54 tys. zielonych miejsc pracy, a liczba prosumentek i prosumentów OZE wyniesie 2,5 mln.

Nowe zawody związane z OZE zatrzymują w regionie ludzi młodych. Podczas gdy inwestycje w paliwa kopalne tworzą miejsca pracy prawie wyłącznie dla mężczyzn, OZE są szansą na aktywizację zawodową kobiet, które stanowią większość z 14 mln osób mieszkających w Polsce poza dużymi miastami. W wielu krajach, między innymi w Stanach Zjednoczonych, dąży się do tego, by „kobiety stały się kluczowymi udziałowcami rozwoju zielonej gospodarki”.

Gwarancją bezpieczeństwa energetycznego jest posiadanie przez państwo własnego źródła energii. Do tej pory Polska czerpała ją z węgla, jednak to musi się zmienić. Krajowe zasoby węgla kurczą się, a ich pozostałości są coraz trudniejsze w wydobyciu. Dlatego węgiel stale drożeje i coraz więcej musimy kupować go z zagranicy. Dziś najwięcej węgla kupujemy z Rosji. Także węgiel do Elektrowni Północ nie przyjedzie ze Śląska. Elektrownię zaplonowano blisko morza, by transportować paliwo z pomorskich portów, które rozładowują węglowe statki z tak odległych państw jak Chile czy Australia. Awaria w elektrowni węglowej oznacza ponadto skażenie środowiska i brak prądu dla całego regionu.

W przypadku energii z odnawialnych źródeł nie ma takiego niebezpieczeństwa. Energetyka rozproszona, podobnie jak Internet, jest też bardziej odporna na takie zagrożenia, jak ataki terrorystyczne. Ceny OZE błyskawicznie spadają i konkurują z węglem na całym świecie. Energia wiatru i słońca jest niewyczerpalna, bezpieczna, darmowa i dostępna na miejscu. W przeciwieństwie do węgla, ropy czy uranu dla elektrowni atomowych nie będziemy zmuszeni kupować jej od zagranicznych koncernów, dzięki czemu Polska stanie się niezależna energetycznie.

Przed wielką szansą stają mieszkańcy powiatu starogardzkiego. Właśnie dla ich regionu przygotowano pierwszy w Polsce program rozwoju gospodarki niskoemisyjnej. Motto Pilotażowego programu niskowęglowego rozwoju powiatu starogardzkiego „Zielone Kociewie 2030” brzmi „Ku zielonemu Kociewiu o niskoemisyjnym rozwoju”.

Zielone Kociewie 2030 to pierwszy w Polsce program rozwoju gospodarki niskoemisyjnej dla gminy. Jest adresowany przede wszystkim do zwykłych mieszkańców, którzy patrzą na sprawy energetyki i zmian klimatu przez pryzmat swojego gospodarstwa domowego. We wstępie do programu podkreślono liczne korzyści, jakie daje ten model rozwoju: powstanie nowych miejsc pracy, poprawa stanu środowiska, zmniejszenie wydatków na energię.

Program zakłada, że do produkcji energii elektrycznej, cieplnej i paliw będą wykorzystane lokalne zasoby odnawialne (wiatr, słońce, woda, biomasa roślinna i zwierzęca, odpady produkcji rolnej, hodowlanej i przetwórstwa rolno-spożywczego, gaz wysypiskowy i z oczyszczania ścieków oraz odpady z oczyszczalni ścieków, ciepło ziemi i powietrza). Z energii tej będą korzystać gospodarstwa rolne, obiekty turystyczne, budynki mieszkalne, administracji publicznej oraz przedsiębiorstwa produkcyjno-usługowe, a także transport. Zużycie energii będzie ograniczane poprzez termomodernizację budynków, stosowanie energooszczędnych źródeł światła, zaniechanie stosowania energochłonnych technologii w przemyśle oraz optymalizację poboru energii i redukcję jej strat.

Autorzy programu zwracają uwagę, że gospodarka niskoemisyjna nie jest obciążeniem, lecz przynosi korzyści: ekonomiczne, społeczne i środowiskowe. Taka gospodarka musi być otwarta na działania innowacyjne, wdrażanie nowych technologii, tworzenie nowych zielonych miejsc pracy, a także zmniejszanie energochłonności. To nie tylko ochrona zdrowia przed zanieczyszczeniami, ale ważny krok dla ochrony klimatu, także w Polsce. „Straty wynikające z ekstremalnych zjawisk atmosferycznych w Polsce w latach 2001-2011 są szacowane na ok. 90 mld zł. Zagrożenie jest więc bardzo poważne i wymaga zdecydowanych działań” – piszą. Zwracają też uwagę na konieczność włączenia w te działania społeczności lokalnych, gdyż „im większy wysiłek będzie poczyniony, aby spowolnić zmiany klimatu, tym mniejsze nakłady pracy i finansów będą potrzebne do przeprowadzenia działań adaptacyjnych do skutków tych zmian”.

Zapoznaj się ze szczegółami Programu:

• Pilotażowy program niskowęglowego rozwoju powiatu starogardzkiego - PEŁNA WERSJA
• Pilotażowy program niskowęglowego rozwoju powiatu starogardzkiego - SKRÓT

Społeczeństwo Kociewia – regionu, gdzie miałaby powstać Elektrownia Północ – już dziś współtworzy lokalną politykę energetyczną. Mieszkańcy czterech gmin powiatu starogardzkiego – Starogard Gdański, Miasto Starogard Gdański, Kaliska i Zblewo – biorą udział w energetycznych naradach obywatelskich organizowanych w ramach programu Włącz się Kociewie.

Program daje mieszkańcom możliwość poznania najistotniejszych zagadnień energetycznych w gminie. Kociewiacy zdobywają wiedzę, która pozwala im aktywnie kształtować decyzje dotyczące wyboru źródeł energii, które do tej pory zapadały bez ich udziału. Uczestnicy projektu stworzyli rekomendacje, które zostaną przekazane wójtom i prezydentom miast. Co jest dziś najważniejsze dla Kociewiaków i Kociewiaczek? Czyste powietrze, zdrowie, ograniczenie kosztów związanych z ogrzewaniem i energią elektryczną, promocja gminy oraz jej rozwój dzięki zastosowaniu nowych technologii i energetyki odnawialnej.

Odwiedź stronę projektu

Energetyka oparta na paliwach kopalnych ma dziś poważną konkurencję. Rządy na całym świecie podejmują wysiłki, by uniezależnić się od paliw kopalnych, chronić klimat i zdrowie obywateli. Energię z odnawialnych źródeł (OZE) produkuje się już wszędzie, masowo inwestują w nią największe gospodarki: Stany Zjednoczone i Chiny. Już niedługo wiele państw będzie produkować energię tylko w ten sposób, a kolejne do tego dążą. Dlaczego? W przeciwieństwa do energii z węgla czy ropy, energia z OZE:

• jest niewyczerpalna i nie zanieczyszcza środowiska ani zdrowia,
• tworzy tysiące lokalnych miejsc pracy,
• zapewnia bezpieczeństwo i niezależność – nie trzeba kupować jej od innych krajów ani koncernów,
• przyczynia się do ochrony klimatu,
• jest konkurencyjna cenowo.

Pierwszymi krajami czerpiącymi 100% prądu ze źródeł odnawialnych są Kostaryka i Lesotho. Depczą i po piętach Bhutan, Paragwaj, Albania i Islandia z ponad 99,9% a kolejne 12 państw przebiło już 90%, w tym Norwegia, Zambia, Nepal, Mozambik i Tadżykistan. Kolejne 38 krajów czerpie już ponad 50% energii z odnawialnych źródeł, w tym Szwecja, Kanada, Łotwa, Austria i Dania, która chce być w 100% „odnawialna” już od 2035 roku.

Chiny są światowym liderem rozwoju energetyki odnawialnej. W kraju tym powstaje 28% z wszystkich globalnych inwestycji w energetykę odnawialną. Głównym powodem takiego wzrostu zainteresowania OZE w Państwie Środka jest dramatyczne zanieczyszczenie środowiska, do którego doprowadziła energetyka węglowa oraz to, że energetyka węglowa jest coraz droższa.

Stany Zjednoczone chcą produkować 20% prądu z OZE już w 2030 roku. Co ciekawe, jako OZE nie liczą energii wyprodukowanej w elektrowniach wodnych, dlatego udział zielonej energii będzie jeszcze większy. W 2014 roku wydały na rozwój OZE aż 51,5 mld dolarów, co czyni z nich drugiego po Chinach lidera inwestycji w energetykę odnawialną.

Węgiel się kończy, wydobywanie go jest coraz trudniejsze i coraz bardziej nieopłacalne. Taki los czeka wszystkie paliwa kopalne. Tymczasem słońca i wiatru nigdy nie zabraknie.

Energia wiatrowa, solarna, geotermalna czy pochodząca z biomasy z powodzeniem konkurują z paliwami kopalnymi na całym świecie. Nawet w bogatej w węgiel Australii OZE są tańsze od paliw kopalnych. W Unii Europejskiej najtańsza jest obecnie energia wiatrowa.

Ceny instalacji OZE błyskawicznie spadają, tak jak kiedyś ceny telefonów komórkowych. Najszybciej tanieje fotowoltaika – aż o 75% w stosunku do cen z roku 2009. W Wielkiej Brytanii panele słoneczne można już kupić w supermarketach, w Niemczech ceny zielonej energii konkurują z węglową.

Tymczasem węgla ubywa, a ceny prądu rosną średnio o 3% rocznie. W Polsce, wciąż czerpiącej prawie 90% energii z węgla, ceny energii są jednymi z najwyższych w Unii Europejskiej, uwzględniając siłę nabywczą. Do rachunków trzeba też doliczyć koszty utraty zdrowia: w Polsce to nawet 34 mld zł rocznie!

Rewolucja energetyczna to też rewolucja technologiczna – odnawialne źródła energii to już nie science fiction, a potężne koło zamachowe światowej gospodarki i nauki.

Triumfy święci firma Tesla, do tej pory kojarzona przede wszystkim z elektrycznymi samochodami. Tesla wyprodukowała baterię do domowego użytku, która ma szansę wywołać prawdziwą rewolucję – umożliwić magazynowanie energii wyprodukowanej z odnawialnych źródeł. Błyskawicznie pojawił się konkurent Tesli, swoją baterię zaprezentował bowiem koreański koncern LG Chem. Domowe baterie od LG są już oferowane na rynku niemieckim i australijskim. W wyścigu na innowacyjność świetnie radzą sobie Polki i Polacy.

Badania nad perowskitem – nowym materiałem fotowoltaicznym – uczyniły z Olgi Malinkiewicz naukowca światowej klasy. Malinkiewicz założyła w Polsce spółkę Saule Technologies, która ma ambitny plan jako pierwsza na świecie skomercjalizować technologię ogniw perowskitowych, które będzie można nałożyć na każdą płaską powierzchnię.

Mianem polskiego cudu technologii ochrzczono z kolei stosunkowo tanią metodę produkcji grafenu. Ta dwuwymiarowa forma węgla jest świetnym przewodnikiem ciepła i energii elektrycznej, może znaleźć szereg zastosowań w energetyce.

Dziś najlepiej rozwijają się te kraje, które inwestują w innowacje i jakość. Warto wspierać rozwój nowych technologii i obiecujące badania. Pamiętajmy, że im nowsze i bardziej zaawansowane technologie dziś zaniedbamy, tym droższe będzie potem nadrabianie zaległości.

W Niemczech w 2014 roku było już 8,5 mln solarnych obywateli, to 10% wszystkich mieszkańców kraju, którzy czerpią prąd z promieni słonecznych. Prawie 90% wszystkich inwestycji w OZE w tym kraju to inwestycje prosumenckie, dla czterech największych koncernów zostało zaledwie 5%.Energię ze słońca czerpie już pół miliona Brytyjczyków, a własny zestaw solarny można kupić w supermarkecie. W 2016 jeden z marketów zapowiedział, że niedługo wprowadza panele słoneczne do swojego asortymentu w Polsce!

Obywatele masowo rezygnują z prądu od wielkich koncernów energetycznych – tworzą lokalne grupy energetyczne oparte na OZE (słońce, biomasa, wiatr) i sami produkują energię dla swojej społeczności. W Niemczech pierwsze 6 spółdzielni energetycznych powstało w 2006 roku, a obecnie jest ich około 600. W Danii do kooperatyw energetycznych do 2001 roku należało już ponad 100 tysięcy rodzin posiadających 86% wszystkich turbin wiatrowych w kraju.

Szwedzkie miasto Vaxjo w 15 lat przeprowadziło zmiany, dzięki którym czerpie ze źródeł odnawialnych 84% energii cieplej i 57% elektrycznej.

Niemiecki Heidelberg inwestuje w zeroemisyjność i demokrację energetyczną: recepta na miasto przyszłości to 100% domów pasywnych, dużo zieleni, mniej samochodów i dobrze rozwinięty transport publiczny.

W zielonych projektach przoduje też Nowy Jork. Władze miasta zapowiedziały obniżenie emisji gazów cieplarnianych o 40% do roku 2030 i 80% do 2050 – inwestycje w efektywność energetyczną i odnawialne źródła energii pozwolą zaoszczędzić miastu 1,4 mld dolarów rocznie i stworzą tysiące miejsc pracy.

Wielka Brytania zasili zabytki odnawialną energią. Generalny konserwator zabytków Zjednoczonego Królestwa chce, by udział zielonej energii wzrósł do 50% do 2020 roku. Inwestycję wartą 30 mln funtów wynagrodzi obniżenie rachunków, które pozwoli zaoszczędzić rocznie 4 mln funtów. Polskie zabytki, takie jak Zamek w Malborku, także mogłyby czerpać energię z odnawialnych źródeł!

Energetyka odnawialna tworzy więcej miejsc pracy niż oparta na paliwach kopalnych i prężniej się rozwija. Obliczono, że 1 mln dolarów zainwestowany w OZE oznacza zatrudnienie 17 osób, podczas gdy ta sama suma wydana na paliwa kopalne – tylko 5. W Wielkiej Brytanii energetyka odnawialna tworzy dziesięć razy więcej miejsc pracy niż konwencjonalna. W 2011 roku w Niemczech było już prawie 400 tys. zielonych miejsc pracy. W sektorze paliw konwencjonalnych – ponad połowę mniej i liczba ta wciąż spada, podczas gdy zatrudnienie w sektorze OZE rośnie.

Tylko w 2013 roku sektor zielonych miejsc pracy związanych z OZE urósł o 18%, co oznaczało stworzenie ponad miliona nowych posad. Obecnie zielona energetyka daje zatrudnienie około 7,7 mln ludzi, w tym prawie 1,2 mln w Stanach Zjednoczonych, tyle samo w Unii Europejskiej i aż 2,64 mln w Chinach, które są największym pracodawcą na rynku. Gdyby uwzględnić inne zielone miejsca pracy, tworzone np. w związku z poprawą efektywności energetycznej, liczby te byłyby jeszcze większe – po 3,4 mln miejsc pracy w UE i USA.

Przykłady innych krajów pokazują, że można czerpać wystarczającą ilość energii z odnawialnych źródeł. Nie tylko kraje tropikalne mają szansę stać się w 100% energetycznie „odnawialne”.

W lipcu 2015 roku Niemcy pobiły kolejny rekord – wyprodukowały z odnawialnych źródeł aż 78% energii. Rocznie OZE – głównie słońce, biogaz i wiatr – zapewniają im już 28% energii. W pierwszej połowie 2014 roku nasi zachodni sąsiedzi wyprodukowali w sumie rekordowe 81 TWh – tyle, ile Polska w tym czasie zużyła całej energii elektrycznej.

Polska leży dokładnie w tej samej strefie klimatycznej co Niemcy i ma takie same warunki do rozwoju OZE. Możemy czerpać 100% energii z odnawialnych źródeł. 75% udziału OZE w miksie energetycznym moglibyśmy osiągnąć już w 2050 roku. Mamy też olbrzymi potencjał w zakresie podnoszenia efektywności energetycznej, która pozwoli zaoszczędzić nawet 70% traconej obecnie energii, czyli zmniejszyć zapotrzebowanie na prąd i ciepło.

Dzięki produkcji zielonej energii na własne potrzeby i dla pobliskich miast obszary wiejskie mogą rozwijać się w sposób zrównoważony. Dziś rolnicy słono płacą za energię – kupują prąd i paliwo od koncernów, do których ze wsi płynie strumień gotówki. OZE pozwalają zatrzymać te pieniądze w wiejskich gminach i portfelach rolników. Własna energia to oszczędność i czyste środowisko, a technologie oparte na użytkowaniu biomasy i odpadów rolniczych aktywizują gospodarkę regionu.

W Niemczech już połowa OZE należy do obywateli. To nie przypadek, że co dziesiąty z nich jest rolnikiem. Dachy domów i stodół pokrywają panele słoneczne. Austriacki powiat Güssing był biedny i niedoinwestowany, większość mieszkańców pracowała poza jego granicami, a na import energii wydawano 6 mln euro rocznie. Dziś Güssing sam produkuje dla siebie 99% energii cieplnej i 140% elektrycznej warte 130 mln euro, a dzięki OZE powstało 50 nowych zakładów i tysiące miejsc pracy.

Niemiecka wioska Feldheim została pierwszą na świecie w 100% samowystarczalną energetycznie. Mieszkańcy stworzyli własną sieć energetyczną, farmy solarne i biogazownie, a rachunki za prąd i ogrzewanie spadły o 25%.

Województwo pomorskie dysponuje dużym potencjałem energii cieplnej uzyskiwanej z biomasy, na którą składają się między innymi odpady rolnicze, takie jak słoma odpadowa czy siano. Mogłyby pokryć aż 20% zapotrzebowania na ciepło w regionie. Z kolei odchody zwierzęce i odpady organiczne ze składowisk mogłyby wyprodukować dla regionu aż 23% prądu!