Królowa Polskich Rzek, geograficzny kręgosłup kraju o randze patriotycznego symbolu. Przez wieki wody Wisły wyznaczały kierunki osadnictwa na polskich ziemiach, by ostatecznie przyjąć funkcję jednego z najważniejszych szlaków handlowych w Europie. Wiślana wstęga stała się tętniącą życiem arterią, która dała początek państwu polskiemu i nierozerwalnie wrosła w jego kulturę i historię. Dziś Wisła cieszy się sławą jednej z ostatnich wielkich europejskich rzek, które w części swego biegu zachowały naturalny charakter, a jej piękna nie zdołały zatrzeć nawet najbardziej negatywne skutki postępu. W ostatnich latach cieniem na przyszłości tego bezcennego ekosystemu położył się projekt budowy największej z planowanych w Europie nowych elektrowni węglowych – Elektrowni Północ.
Saga z udziałem najwyższych przedstawicieli władz RP, z premierem Tuskiem na czele, która ma na celu przekonanie nas, że węgiel jest polskim dobrem i opłaca się rodzimej gospodarce, wydaje się nie mieć końca. Najnowszy epizod to pomysł Europejskiej Unii Energetycznej (EUE).
Negocjacje klimatyczne to proces, w którym przedstawiciele państw określają globalne reguły osiągnięcia celu Konwencji Klimatycznej1. Jaki to cel? Powstrzymanie nadmiernego ocieplenia klimatu, żeby nie doprowadzić do nieodwracalnych i katastrofalnych skutków tego zjawiska. Według naukowców, takim nieprzekraczalnym progiem są 2 stopnie Celsjusza ocieplenia od 1850 r. Cel 2 °C jest na tyle ważny, że przyjęły go na siebie państwa bez wyjątku, w ramach decyzji podjętej podczas konferencji klimatycznej w Cancun (Meksyk) pod koniec 2010 r.
Na internetowej stronie Koalicji Klimatycznej można przeczytać, że jej misją jest wspólne działanie w celu zapobiegania wywołanym przez człowieka zmianom klimatu – dla dobra ludzi i środowiska. Czym jest Koalicja Klimatyczna i jakie działania podejmuje?
Urszula Stefanowicz: Koalicja „urodziła się” na konferencji organizacji pozarządowych w Kazimierzu Dolnym już ponad 11 lat temu. Uczestnicy tej konferencji stwierdzili, że aby skuteczniej docierać do społeczeństwa i polityków z informacjami o zmianach klimatu i przekonywać ich do działania na rzecz ochrony klimatu oraz zrównoważonego rozwoju, należy połączyć siły. Założyciele Koalicji uznali, że pracując nad wybranymi sprawami razem, osiągną lepsze efekty i ich działania częściej zakończą się sukcesem. Dzieląc się zadaniami, będą mogli zrealizować ich więcej.
Ostatnie lata to próba powrotu do rozwoju energetyki węglowej, zarówno w Polsce, jak i za granicą – mimo wysiłków naukowców i ekologów apelujących o odchodzenie w stronę bardziej ekologicznych i efektywnych źródeł energii. W krajach Unii Europejskiej planowana jest budowa pięćdziesięciu nowych elektrowni, z czego dziesięciu w Polsce. Dwa bloki mają się znaleźć w planowanej Elektrowni Północ. Należy jednak pamiętać, że emisje pochodzące ze spalania węgla w elektrowniach przyczyniają się do pogorszenia i tak bardzo już złej jakości powietrza w Polsce.
Według autorów ostatniej Czerwonej listy porostów w Polsce emisje przemysłowe lokalne i ponadlokalne tlenków azotu, tlenków siarki i innych czynników skażających nadal pozostają najważniejszym zagrożeniem dla porostów. W najbliższych latach w powiecie tczewskim w pobliżu Pelplina planowana jest budowa Elektrowni Północ o mocy 2000 MWe, rocznej emisji CO2 rzędu 10 mln ton, rocznej dopuszczalnej emisji 5526 ton NOx, 5526 ton SO2 oraz rocznej emisji ponad 380 ton pyłów.
Dolna Wisła od wielu stuleci wykorzystywana była jako cenne źródło zaopatrzenia ludności w ryby. Powszechnie znane są historyczne doniesienia o wstępowaniu do niej z morza ogromnych jesiotrów czy stad łososi. Jeszcze do połowy XX wieku rybactwo na Wiśle było silnie rozwinięte, a odłowy ryb pozwalały na zaopatrzenie licznych ośrodków miejskich i utrzymanie miejscowej ludności. Niestety, wraz z rozwojem cywilizacyjnym następował spadek pogłowia najcenniejszych ryb wskutek przekształceń siedlisk rzecznych i wzrostu zanieczyszczeń. Współcześnie, podstawowe zagrożenie dla ichtiofauny dolnej Wisły stanowią dalsze próby regulacji koryta rzecznego oraz lokalizacja infrastruktury przemysłowej, w tym planowana budowa Elektrowni Północ.